top of page
  • VRIJHEID

De weg naar het neo-humanisme na een extreem mechanistisch covid-beleid

Bijgewerkt op: 12 mrt. 2022



In de komende maanden zal ons leven worden geregeld door een “barometer”. Een heel land, een hele economie, miljoenen mensen, gaan leven volgens de stand van de wijzer op de kleuren rood, oranje en groen. Nog één stap verder en we zitten helemaal in de binaire overheidscontrole. Van 3 kleuren naar 2: nul en één.


De mens probeert al decennialang zijn leefomgeving en zichzelf te controleren, te beheersen. Mark Elchardus vindt dat de voornaamste verdienste van de liberale gedachte erin bestaat dat de mens “voorspelbaar” wordt. Het mechanistisch mensbeeld, meteen ook het mechanistisch wereldbeeld, sluit naadloos aan bij het pleidooi voor de suprematie van het gemeenschapsdenken op het individu. Wel, het wordt tijd dat het individu weer centraal gaat staan in de gemeenschap. De gemeenschap is er immers niet voor zichzelf, als een geheel, maar voor elk individu. Elk van ons is hier op aarde om er het beste van te maken. Van de gemeenschap mogen we daar een onvoorwaardelijke steun voor verwachten.

De voorbije maanden waren een hoogmis voor het mechanistisch gemeenschapsdenken. De gemeenschap had zich wereldwijd tot doel gesteld een respiratoir virus te controleren. De curves plat te slaan, ze te verlengen, of zelfs tot nul te herleiden. De analyse van wat er aan de hand was zowel als de remedie om het probleem op te lossen, kwamen niet toevallig van een bende computernerds. Niet van artsen, en zelfs niet van virologen. Neen, de oplossing kwam uit de wiskundige statistische SEIR-modellen. Sterk vereenvoudigde afgietsels van de werkelijkheid waarvan de makers zelf verklaren dat ze niet de werkelijkheid weergeven. Het zijn “oefeningen” die moeten toelaten te zien hoe binnen bepaalde assumpties het virus zou kunnen evolueren. Geen voorspellingen dus, wat de pers ervan heeft gemaakt en waarin de politici hebben geloofd. Neen, het zijn computergames die eigenlijk totaal vrijblijvend zijn. Een parallel met de bankencrisis is niet ver af. Bij de rating van de verpakte rommelkredieten in de Verenigde Staten schreven de revisoren dat ze geen “due diligence” gedaan hadden op de cijfers. Maar geen kat vond dat belangrijk. Triple A werd als een dogmatische werkelijkheid aangenomen. Het hele bancaire systeem werd erop gebaseerd. Zonder “due diligence”. Geheel vrijblijvend.


Wie mechanistisch kijkt naar de wereld, benadert de wereld als een vereenvoudigd stukje mechaniek. Het volstaat dat mechaniekje te begrijpen, en dan aan de knoppen te draaien om het zaakje onder controle te krijgen. Wetenschappers die zichzelf overschatten zijn geregeld in dat bedje ziek. Zij denken dat ze de wereld, of toch een belangrijk deel ervan, kunnen controleren. Zo zijn er intussen behoorlijk wat die denken dat ze het klimaat kunnen controleren. Vroeger waren er ook veel die dachten dat ze de economie konden controleren. In toenemende mate nadat het ijzeren gordijn was gevallen en de geleide economie onder de Bolsjevisten in de vergeethoek was geraakt. Onze huidige economie is veel meer geleid dan die van de Russen op het toppunt van hun controle-ijver. De bankencrisis kwam als een donderslag bij heldere hemel voor de geleerde economisten die hun wiskundige modellen plots fundamenteel zagen falen. In de eerste jaren na de crisis was er veel meer aandacht voor “behavioral economics”. De benadering van de economie niet zozeer meer vanuit de wiskundige economische modellen, maar door te gaan kijken naar het gedrag aan de basis van de economische activiteit. Intussen zijn we weer verder van die interessante beweging geëvolueerd, opnieuw naar het deterministische, mechanistische beeld van de economie.

Als we even teruggaan in de tijd zien we dat de illusie van de controle door de overheid deels zijn oorsprong kent in het bedrijfsleven. Daarnaast zijn er uiteraard ook andere invloeden. Niet in het minst de socialistische en communistische gedachte dat vanuit het gemeenschapsdenken, vanuit de controle uitgeoefend op gemeenschapsniveau, de grootste vooruitgang kan worden gerealiseerd. Een dergelijke gedacht wordt het meest teruggevonden bij mensen die wellicht een kortetermijngeheugen hebben en zich het débacle van de Sovjets niet herinneren. Of die vooral dat niet willen horen. Wat ook erg past bij een mechanistisch wereldbeeld: de complexiteit en een behoorlijk deel van de werkelijkheid wegdenken. De aanbidding van de kracht van de “gemeenschap”, lees de overheid, is grotendeels een illusie. De gelijkschakeling van deze illusie met “sociaal” zijn, is ronduit demagogisch. Het is niet sociaal het individu te onderdrukken met een controle die haar doelstellingen mist.


Voor het organiseren van de massaproductie was het noodzakelijk beroep te doen op een strikte, efficiënte organisatie. Pioniers als Henry Ford gingen de mosterd zoeken bij o.a. het leger, waar strikte organisatie altijd al een prioriteit was geweest. Tot op vandaag is het optimaliseren van de bedrijfsorganisatie één van de meest succesvolle manieren om veel geld te verdienen. In “operational excellece” bedrijven wordt tot ver na de komma gezocht naar winsten op efficiency. Six sigma projecten zijn daar een voorbeeld van. Om de efficiency beter onder de knie te krijgen, was het ook nodig om behoorlijke analyses te maken van de workflow. Daarvoor werden onder andere “balanced scorecards” gecreëerd. Velen onder ons zijn slachtoffer van de KPI’s die het leven bepalen. Een vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid waarvan de slachtoffer de onvolkomenheid aan den lijve ondervinden.


Omdat met de organisatie van de bedrijfsvoering veel geld is te verdienen, hebben tal van consultants zich deze praktijk eigen gemaakt. Verenigd in grote consultancybedrijven op zoek naar nieuwe markten, hebben zij ook in de overheidsadministraties vergevorderde pogingen ondernomen om de efficiency te doen toenemen. En jawel, onze overheid is op een aantal domeinen inderdaad een stuk vooruitgegaan daardoor. De keerzijde van deze medaille is echter dat de overheid in een complexe omgeving stuit op de limieten van deze strikt georganiseerde, op wiskunde en statistiek gebaseerde methodes. Risicomanagers onderscheiden al sedert de jaren ’40 risico’s en onzekerheid. Risico’s zijn die fenomenen die een negatieve impact kunnen hebben en waarover statistieken bestaan. Cijfers. Onzekerheden zijn die fenomenen die een negatieve impact kunnen hebben maar waarover geen cijfers bestaan. Die kunnen dus ook niet in een statistiek. Oplossing: daar houden we gewoon geen rekening mee. Een behoorlijk deel van de werkelijkheid wordt niet in rekening gebracht. Met als gevolg een foutmarge in de modellen, die al even onbekend is. Rol die modellen uit over de hele wereld en het gevolg is … wat we ook in het covidbeleid hebben gezien.


Het gemeenschapsdenken rond covid, zo geroemd door de premier als een uiting van solidariteit, is in werkelijkheid iets totaal anders. Het is een harteloos, hardvochtig, enggeestig, falend flutbeleid waarin de mens wordt gereduceerd tot een cijfer. Een radertje in wat de gemeenschap denkt goed te zijn voor de gemeenschap, maar niet noodzakelijk voor de mensen zelf. De premier verwart kuddegedrag, zoals bij de opkomst van het nazisme, met solidariteit. Mensen handelen vooral uit schrik voor zichzelf, om zelf dood te gaan, om niet meer op reis te kunnen gaan, om niet meer vrij te kunnen zijn. Hoogstens om de eigen bomma niet om het hoekje te helpen. Kritiekloos kuddegedrag betittelen als “sociaal” is het volk knechten en de ontvoogding onderdrukken.


Vanuit het mechanistisch gemeenschapsdenken was het enige doel van het beleid om de besmettingen te beperken. Koste wat het kost. Het enige middel om daartoe te komen was het beperken van het aantal contacten. Koste wat het kost. Andere middelen werden niet eens in overweging genomen. Het heeft bijna 2 jaar geduurd voor ventilatie werd bekeken. Niet “hard” genoeg. Niet “streng” genoeg. De mensen moeten aan het lijf ondervinden dat er een pandemie is.


In een normaal overheidsbeleid wordt rekening gehouden met veel belangen. De samenleving is complex en het beleid is gericht op meerder doelen tezelfdertijd. Bij het mechanistisch covid-beleid zijn deze doelen allemaal verdwenen. Alles werd ondergeschikt gemaakt aan het ultieme doel: de besmettingen beperken. Alsof de hele mensheid ervan afhing. Voor 0,1 % van de wereldbevolking, werd de hele wereld op zijn kop gezet. Op zich ook een mechanistische gedachte. Zij het dat aan de keerzijde 99,9 % van de wereldbevolking lichte tot zeer zware nadelen heeft ondervonden van het beleid. Tot de dood toe. Dit is geen sociaal beleid dat rekening houdt met het welbevinden van alle mensen. Daarmee is niet gezegd dat er geen bescherming moet zijn voor de kwetsbare mensen die het risico op overlijden hebben gelopen. Integendeel. Dat moet, maar dan op een manier dat de rest van de bevolking daar zo weinig mogelijk nadeel van ondervindt. Wat de focus van de virologen en de regering niet was. Geen enkele maatregel werd afgewogen tegenover andere mogelijke maatregelen die veel minder schade konden veroorzaken. Leest u er maar alle verslagen van de GEMS, de GEES, Celeval en andere adviesgroepen van de Belgische regering op na. Haast nooit werd de balans gemaakt bij een concrete maatregelen of er een andere maatregel mogelijk was die veel minder de mensen en de economie beperkte, met eenzelfde resultaat.

Met het excuus dat doden moesten worden vermeden, werden maatregelen uitgevaardigd die op zichzelf doden veroorzaakten. Maar dat was niet belangrijk. De virologen zeiden het zelfs letterlijk: dat was niet hun “focus”. Dat de ouderlingen “verpieterden”, opgesloten in hun kamertjes, en finaal doodgingen omdat ze met vals negatieve PCR-tests elkaar massaal besmet hebben, was niet belangrijk. Of erger nog, gewoon uit verpietering en verwaarlozing de pijp uit gingen. De contacten beperken, hoe dan ook.


De Belgische regering durfde het zelfs aan openlijk toe te geven dat er maatregelen werden genomen waardoor de mortaliteit en de morbiditeit toenam (toenam!) bij niet covid-patiënten. Maar dat was noodzakelijk om de covid-patiënten “een zo goed mogelijke zorg te kunnen geven”. M.a.w., wie geen covid had mocht doodvallen, bij voorkeur vrijwillig, voor de goede zaak. Correctie: moest zelfs doodvallen voor de goede zaak.


Dat is het gevolg van een beleid dat uitgaat van een mechanistisch gemeenschapsdenken. Het individu is totaal onbelangrijk. Of het individu doodgaat of niet is alleen belangrijk als het past binnen het gemeenschapsdenken dat aan de orde is. De rest kan letterlijk doodvallen. Totaal buiten de focus. Al even onbelangrijk is het geheel van het menszijn van dat individu. Enkel belangrijk is of hij minder contacten heeft zodat er minder virusverspreiding wordt verhoopt. Of het leven van het individu totaal wordt vergald, is niet belangrijk. Of de laatste levensjaren van een mens worden verpieterd, het is niet belangrijk. Of mensen doodgaan door de maatregelen, zelfmoord plegen door de maatregelen, hun leven naar de verdoemenis zien gaan door de maatregelen. Het is allemaal niet belangrijk. Zelfs de kwaliteit van het leven dat we lijden, is onbelangrijk geworden. Als er in globo maar minder mensen doodgaan aan covid. Intussen of er in globo maar 200 bedden op IC kunnen bespaard worden. Al de rest kan de pot op. Een gruwelijk beleid dat zich heeft omgezet in een gruwelijk onbekend aantal collaterale doden. Bijzonder sociaal, dat gemeenschapsdenken.


Al even gruwelijk is de al even mechanistische benadering van de vaccinatie. Een onbeschaamde campagne om de vaccins door de strot van de mensen te duwen, met leugens alom. Daartegenover een totaal gebrek aan aandacht voor de collaterale schade – alweer – onder de vorm van de bijwerkingen. Onbekend en zeer slecht opgevolgd. Tot en met het tot een automatisme verworden verzwijging van bijwerkingen door artsen. Omdat anders het hoger doel van het mechanistisch gemeenschapsdenken misschien niet wordt gehaald: zoveel mogelijk mensen vaccineren. Als bekend zou worden dat er toch nogal wat nevenwerkingen zijn, dan is dat niet goed voor dat hoger doel. Het individu dat deze nevenwerkingen ondergaat, is ondergeschikt aan het belang van de gemeenschap.

Dat individu kan zelfs zo ver de pot op dat hij verplichte vrijwilliger moet zijn om de bijwerkingen van het vaccin te ondergaan en er misschien zelfs aan te sterven. Het staat immers vast dat die bijwerkingen er zijn, en dat er mensen doodgaan aan het vaccin.De gedachte dat mensen niet kunnen worden verplicht om dood te gaan voor een ander, komt niet op in het gemeenschapsdenken. Dat is te individualistisch. Daar telt alleen het aantal de gruwelijke berekening wat het minst aantal doden oplevert. Als de regering een paar mensen moet doodmaken, om er een groter aantal anderen te redden, dan is dat al lang goed. Zelfs openlijk wordt door de virologen gedeclameerd dat het aantal doden door vaccins in de categorieën die haast geen risico’s lopen – de kinderen- veel lager is dan het aantal doden door covid. Of dat het aantal ernstig zieken veel lager is dan het aantal ernstig zieken door covid.

Stel dat we morgen alle beleidsbeslissingen vanuit dezelfde principes gaan nemen. We kijken met welke maatregelen we doden kunnen besparen, ook al moeten we daarvoor door de maatregelen een aantal mensen doodmaken. In het geval van covid trouwens in een poging om een perfect natuurlijk virus te bestrijden. Dat is toch het officiële verhaal. Wie sterf van covid sterft geen gewelddadige dood, maar is het slachtoffer van een natuurlijk overlijden. Voor de vaccins wordt dan de balans gemaakt: als de doden door de vaccins minder talrijk zijn dan die door covid, moeten de mensen gevaccineerd worden, de doden ten spijt. Een balans die voor de maatregelen zelfs niet eens gemaakt. Daar moest iedereen maar doodvallen waar nodig, ongeacht hoeveel dat er waren en of er in saldo doden werden gemaakt of bespaard.


Het controlerende, mechanistische gemeenschapsdenken laat ook geen ruimte voor vrije uitingen van een mening. Wie eens iets zot zegt, moet meteen met pek en veren bekleed worden, en zelfs maatschappelijk uitgestoten worden. Gewoon de schouders ophalen en vooruit met de geit is er niet meer bij. Elk woord moet worden gewikt en gewogen en als “den Duits” het ooit wel eens heeft gebruikt, dan moet het woord wokegewijs worden vermeden. “Leugenpers” is zo’n woord. Dat mag niet omdat “den Duits” dat ooit heeft gebruikt. Get a live!!! De lange tenen van het gemeenschapsdenken laten geen ruimte voor de zottigheden van het individu.

In het ultieme gemeenschapsdenken is alles verboden dat ingaat tegen wat de perceptie is van het belang van de gemeenschap. De perceptie, want het gemeenschapsbelang is op veel domeinen niet zo gemakkelijk vast te stellen. Is het bijvoorbeeld wel in het belang van de gemeenschap om 2 jaar de mensen onder stress te zetten, de economie te beperken, collaterale doden te ontwikkelen, een verdeelde maatschappij te creëren, en dat allemaal omwille van een paar duizend doden, die finaal toch gevallen zijn? Vooral in een complexe omgeving is wat wordt voorgesteld als hoogwaardig denken in het belang van de gemeenschap vaak niet eens echt in het belang van deze gemeenschap. Het gaat dan om een autoritair gemeenschapsdenken dat wordt opgelegd, en verkocht als sociaal en solidair. Maar finaal zijn doel volledig voorbijschiet.

Een samenleving die op een dergelijke manier het individu verfoeit en wegcijfert – letterlijk – dreigt in de toekomst nog meer in de problemen te komen door de ontwikkeling van de technologie. De verwiskundiging van de samenleving. De aandacht voor onder meer de zachte waarden die het menselijk leven prettig maken. Het recht om eens gestoord te doen. Het recht om stout te zijn. Het recht om niet op alle looplijnen juist te moeten lopen. Het recht om als individu vrij te zijn. Om niet zijn hele leven bepaald te moeten zien door de overheid. Om vrij handel te kunnen drijven en zijn goesting te kunnen doen. Om vrij te geloven in onzin of niet. De vrijheid om te mogen falen, en echt een mens te zijn. Om daaruit dan weer te leren en vooruit te gaan. De vrijheid om niet te moeten worden gezegd en opgelegd wat beter is voor u.


Al deze rechten, die soft klinken in vergelijking met het hoger doel om covid-doden te vermijden, moeten eraan. De vraag is of we in de toekomst ook gaan afstand doen van al die waarden en rechten omdat de technologie zich ontwikkelt. Deze technologie gaat ons brengen naar een wereld die nog meer bepaald gaat worden door binaire oplossingen.


We staan dus voor een erg cruciale keuze: gaan we onze vrijheden verder laten wegduwen voor een mechanistisch gemeenschapsdenken met artificiële en vaak verkeerde doelstellingen? Voortschrijdend inzicht, en andere achteraf-excuses. Of gaan we zorgen voor een broodnodige versterking van het individu in de gemeenschap. Niet zozeer op materieel vlak, maar op vlak van een fundamenteel gelukkig en gezellig leven. Een leven in vrijheid en zonder big brother in de woonkamer.

Het neo-humanisme stelt de mens in de samenleving als individu weer centraal. Het beleid is er niet om alles in een mensenleven te regelen. Het beleid is er niet om vanalles te verbieden met het vingertje in de lucht. Het beleid is er om de mens te ondersteunen waar nodig, en een meerwaarde te bieden voor elk individu vanuit te de gemeenschap. Het beleid is nederig, en beseft dat niet alles kan worden geregeld of gecontroleerd. Het beleid laat ruimte voor de mens om zelf in te staan voor zijn toekomst. Zoveel mogelijk.


De gemeenschap is er voor de mensen en niet omgekeerd. De mensen zijn er niet voor de gemeenschap maar voor zichzelf. De sociale component van dit neo-humanisme is veel meer dan het geld en de materiële welstand. Het neo-humanisme ziet de mens als een complex geheel met ontzettend veel behoeften, en tracht deze behoeften zo goed mogelijk en voor zoveel mogelijk mensen in te vullen.

Het is omwille van deze complexiteit en onbeheersbaarheid dat de overheid zich deemoedig en terughoudend moet opstellen. De overheid is er om de mensen te ondersteunen en totaal niet om de mensen te pesten. Een Franse president die zegt dat hij de mensen pest om een bepaald doel te brengen, die zit totaal verblind ingebed in een mechanistisch wereldbeeld. Een beeld waarin de mens een nummer is waarmee men om het even wat kan doen om een vermeend hoger doel te bereiken. Met totale verwaarlozing van alle complexe aspecten van het menszijn. De mens wordt opzijgezet in diep in zijn waarde gekrenkt als een nummer in de gemeenschap die het zogenaamde hogere doel nastreeft. Wie niet meeloopt in dat verplichte gemeenschapsdenken ziet zich uitgesloten en beschouwd als een asociaal wezen. Terwijl juist het uitschakelen van het individu de meest asociale benadering is van de mensheid.


Technologie en mechanistisch gemeenschapsdenken mogen nooit de waarde van het individu aantasten. Fundamentele rechten moeten behouden blijven, ook al lijk het in het belang van de gemeenschap om die rechten te beperken. Daarom noemen we ze onvervreemdbare mensenrechten. Niemand kan worden verplicht zijn kans op sterven te verhogen om een ander te redden. Ook al zullen daardoor meerdere mensen gered kunnen worden. Niemand kan verplicht worden een held te zijn. We hebben allemaal maar één leven, en dat kan de gemeenschap ons niet afnemen. “Uw vrijheid eindigt waar die van een ander begint”, kan niet tot gevolg hebben dat mijn leven kan worden genomen voor het leven van meerdere andere mensen als gevolg van en natuurlijke ziekte.

Omdat de ontwikkeling van de technologie de mensen zeer tot nut kan zijn, is de versnelde technologische ontwikkeling in bijzonder noodzakelijk om het algeheel welzijn en de ontvoogding van de mensen te realiseren. Beide zijn niet noodzakelijk tegengesteld. We moeten mechanismen inbouwen die de mens niet ondergeschikt maakt aan de technologie. We moeten mechanismen inbouwen die de mens verzekert vrij te zijn en zich te kunnen ontplooien met zo weinig mogelijk ketens. Computers en silo-wetenschappers moeten ons niet gaan zeggen hoe we moeten leven. We gaan zelf wel bepalen hoe we met de analyses die zij maken willen omgaan. Als roken slecht is voor onze gezondheid, dan gaan we dat misschien toch wel doen omdat het gewoon leuk is of goed smaakt (wie weet). Het zullen altijd de individuen zijn die het beslissingsrecht moeten hebben over wat er gebeurt. Zelf of wat de gemeenschap betreft, op een zo laag mogelijk niveau.

Natuurlijk is de overheid er ook om de limieten te bewaken. Deze limieten bestaan erin de individuele mens te beschermen in zijn individuele ontplooiing en beleving. Daarvoor dient het strafrecht. Daarvoor zijn er ook regels. Een regelloze samenleving stelt de mensen bloot aan beperkingen omwille van misbruik van andere mensen. Daarom is anarchie tegengesteld aan humanisme.

Naast de opdracht de mensen te beschermen, heeft een moderne staat ook de opdracht de mensen te ondersteunen. Wie om een of andere reden uit de boot valt mag erop kunnen rekenen geholpen te worden terug aan boord te worden gehesen. Aan boord betekent dan om zijn individuele verder ontplooiing en het zoeken naar geluk te kunnen opnemen binnen een maatschappelijke context. De inspanningen van de staat moeten daarop gericht worden. De staat is daar om het individu te ondersteunen. Wie ziek is kan niet met de zweep strenge maatregelen ondergaan, maar moet kunnen rekenen op een overheid die ondersteunt. Die met begrip en menselijkheid aanraadt hoe de kwetsbare mensen zich kunnen beschermen. Die open en transparant meedeelt wat de voor-en de nadelen zijn van de vaccins. Met veel meer geloofwaardigheid zal dat zijn dan met een overduidelijk gekleurd verhaal. Wie werkloos is, verdient het om liefdevol terug te worden opgenomen in de werkende gemeenschap. Ondersteund om zijn eigen weg te vinden en zich goed te voelen. Het individu ondersteunen is sociaal zijn. Een overheid inrichten die autoritair het leven van de mensen wil besturen en controleren, is bijzonder asociaal.

Het is tijd om de waarden van het humanisme opnieuw te ontdekken. Om de mens te ontknechten van het dogmatisch mechanistisch denken en handelen van de overheid. Dat is de wereld waaraan wij willen werken.


369 weergaven0 opmerkingen

Recente blogposts

Alles weergeven
Vrijheid logo test inside.png
bottom of page